Cthulhu’nun Çağrısı, doğrudan bir anlatı değil; parça parça toplanan belgeler, günlükler, gazeteler ve mektuplar aracılığıyla anlatılan bir gerilim zinciridir. Başkahramanımız Francis Wayland Thurston, büyük amcası olan Profesör George Gammell Angell’in ölümünden sonra bıraktığı belgeleri incelemeye başlar. Amcası, dilbilimci ve okült araştırmacısıdır ve ölmeden önce çeşitli kültler üzerine çalışmalar yapmıştır.

Belgelerdeki en dikkat çekici şey, yeşilimsi siyah bir kil tablet üzerindeki kabartmadır: insan dışı bir varlığın şekli ve altında yazılı, anlamı belirsiz bir cümle:
“Ph’nglui mglw’nafh Cthulhu R’lyeh wgah’nagl fhtagn”
(Türkçeye çevrildiğinde: “Cthulhu R’lyeh’de ölü ama rüya görerek beklemektedir.”)

Bu iz, Thurston’ı derin ve karanlık bir araştırmaya sürükler. Dünyanın farklı yerlerinden gelen raporlarda, özellikle sanatçılar, yazarlar ve hassas ruhlu insanlar ortak bir kabus görmeye başlamıştır. Hepsi devasa, kanatlı, insana benzemeyen ama zekâ taşıyan bir varlığı rüyalarında görmektedir. Bu varlık, okyanusun derinliklerinde uyuyan Cthulhu adlı antik bir Tanrı’dır.

Daha sonra Thurston, bir Norveçli denizci olan Gustaf Johansen’in raporlarına ulaşır. Johansen’in mürettebatı, Pasifik Okyanusu’nda R’lyeh adlı batık bir şehre rastlamıştır. Ancak bu şehir ölü bir şehir değildir. Şehrin geometrisi insani değildir, mimarisi delilik uyandıracak kadar sapkındır. Ve tam orada Cthulhu uyanır. Devasa ve korkunç formuyla denizden yükselir. Onun varlığı, insan zihnini parçalayacak kadar baskıcıdır. Geminin tayfası ya korkudan ölür ya da intihar eder. Johansen ve birkaç kişi kaçar. Ancak Cthulhu, tamamen uyanmadan yeniden denizin derinliklerine çekilir. Geçici bir serbest kalıştır bu. Bekleyiş sürmektedir.

Thurston, bu gerçeklere ulaştığında sarsılır. Çünkü bu yalnızca bir yaratık değil, aynı zamanda insanlığın bilgiyle sınandığı kozmik bir sırdır. Cthulhu ve onun gibi eski varlıklar, insanın kavrayış sınırlarının ötesindedir. Onların gelişi, yalnızca korku değil, varoluşun tüm anlamının sarsılması demektir.

Temalar ve Anlam Katmanları

• Kozmik dehşet: Evren, insanın anlayışının çok ötesindedir.

• Bilinmeyenin korkusu: Korku, canavarın kendisinden değil, onun kavranamayan doğasındandır.

• İnsanın önemsizliği: Evrenin sonsuzluğunda insan sadece geçici bir tesadüftür.

• Delilik: Gerçeği öğrenmek çoğu zaman akıl sağlığını kaybetmek demektir.

• Kültler ve gizli topluluklar: Cthulhu’ya tapan tarikatlar, insanlığın içinde büyüyen karanlığı temsil eder.

Cthulhu’nun Çağrısı, bir korku hikâyesinden çok daha fazlasıdır. Lovecraft burada yalnızca bir canavar yaratmaz; insanı evrendeki yerine dair en karanlık gerçekle yüzleştirir. Biz yalnız değiliz ve bu iyi bir şey olmayabilir.